Năm 2014, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 36-NQ/TW về đẩy mạnh ứng dụng, phát triển công nghệ thông tin đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và hội nhập quốc tế với quan điểm “Ứng dụng, phát triển công nghệ thông tin trong tất cả các lĩnh vực, song có trọng tâm, trọng điểm. Ưu tiên ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hành chính, cung cấp dịch vụ công, trước hết là trong lĩnh vực liên quan tới doanh nghiệp, người dân như giáo dục, y tế, giao thông, nông nghiệp…".
Nghị quyết đã xác định mục tiêu cụ thể đến năm 2020 “triển khai có hiệu quả chương trình cải cách hành chính, gắn kết chặt chẽ với việc xây dựng Chính phủ điện tử và cung cấp dịch vụ công trực tuyến ở mức độ cao và trong nhiều lĩnh vực". Cụ thể hóa chủ trương của Đảng, năm 2015, Chính phủ đã có Nghị quyết đầu tiên tập trung về Chính phủ điện tử nhằm “Đẩy mạnh phát triển Chính phủ điện tử, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước, phục vụ người dân và doanh nghiệp ngày càng tốt hơn. Nâng vị trí của Việt Nam về Chính phủ điện tử theo xếp hạng của Liên Hợp quốc. Công khai, minh bạch hoạt động của các cơ quan nhà nước trên môi trường mạng".
Thực hiện chủ trương trên, thời gian qua, tỉnh Hà Nam đã có nhiều cố gắng trong việc xây dựng Chính quyền điện tử tại Hà Nam và đạt được những kết quả bước đầu quan trọng làm nền tảng trong triển khai xây dựng Chính phủ điện tử.
1. Hành lang pháp lý cơ bản đầy đủ:
UBND tỉnh ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật, văn bản chỉ đạo điều hành, tạo hành lang pháp lý cơ bản đầy đủ cho việc ứng dụng công nghệ thông tin. Năm 2018, tỉnh ban hành: Quyết định tiêu chí đánh giá, xếp hạng ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của cơ quan nhà nước; Quy chế phối hợp trong việc tiếp nhận hồ sơ, trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính (TTHC) qua dịch vụ bưu chính công ích; Chỉ thị về tăng cường hiệu quả khai thác, sử dụng dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, mức độ 4; Quy chế quản lý, vận hành, kết nối, sử dụng mạng truyền số liệu chuyên dùng cấp II; Quy chế quản lý và sử dụng chứng thư số, chữ ký số trong các cơ quan nhà nước trên; Quyết định thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng chính quyền điện tử; Quyết định thành lập Đội ứng cứu sự cố an toàn thông tin mạng. Năm 2019, tỉnh ban hành: Quy chế Quản lý, cung cấp và khai thác thông tin, dịch vụ trên Cổng Thông tin điện tử tỉnh Hà Nam; Quy chế Phát ngôn và Cung cấp thông tin cho báo chí của các cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn tỉnh Hà Nam; Quy chế Quản lý và sử dụng Cổng Dịch vụ công và hệ thống thông tin một cửa điện tử; Quy chế Tiếp nhận, xử lý, phát hành và quản lý văn bản trong các cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn tỉnh Hà Nam.
2. Hạ tầng kỹ thuật đã được đầu tư, trang bị:
Hiện nay 100% các sở, ban, ngành và UBND huyện, thành phố đều có mạng cục bộ (LAN) và kết nối Internet. Tỷ lệ trung bình máy tính/cán bộ, công chức từ cấp huyện trở lên là 100%. Tỷ lệ trung bình máy tính/công chức cấp xã đạt trên 65%.
Trung tâm Tích hợp dữ liệu của được trang bị 13 máy chủ, 01 tường lửa cứng. Các hệ thống thông tin đang được cài đặt tại Trung tâm Tích hợp dữ liệu gồm: Thư điện tử của tỉnh; Trang Văn bản quy phạm pháp luật; Trang niên giám thống kê; Công báo điện tử; Trang thông tin điện tử của một số cơ quan, đơn vị trong tỉnh...
3. Một số cơ sở dữ liệu đã được xây dựng và triển khai tại các cơ quan:
Hiện tại, một số phần mềm, cơ sở dữ liệu chuyên ngành đã được xây dựng và triển khai tại một số cơ quan như: Quản lý các đối tượng người có công của Sở Lao động, Thương binh và Xã hội; Hệ thống thông tin Địa lý (GIS) của Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Khoa học và Công nghệ, UBND thành phố Phủ Lý; Quản lý kết quả các dự án đề tài khoa học của Sở Khoa học và Công nghệ; Quản lý cán bộ của Sở Nội vụ; Quản lý cấp phép khoáng sản của Sở Tài nguyên và Môi trường; Kế toán của tất cả các sở, ban, ngành, huyện, thành phố; Quản lý cấp phép lái xe, Quản lý phương tiện thủy nội địa của Sở Giao thông Vận tải; Quản lý hồ sơ thi tốt nghiệp trung học phổ thông của Sở Giáo dục và Đào tạo; Quản lý viện phí của Bệnh viện Đa khoa tỉnh; Quản lý hộ tịch của Sở Tư pháp...
4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động nội bộ đã được triển khai và sử dụng hiệu quả:
Phần mềm Quản lý văn bản và điều hành được triển khai cho 100% các sở, ban, ngành, UBND huyện, thành phố từ năm 2009 theo mô hình phân tán. Phần mềm được cài đặt tại máy chủ của từng cơ quan. Hiện nay, 100% cơ quan đã ứng dụng vào quản lý, điều hành và đã thường xuyên thực hiện gửi, nhận văn bản điện tử thông qua phần mềm. Có nhiều cơ quan ứng dụng tốt phần mềm vào xử lý công việc hàng ngày, thực hiện đầy đủ quy trình xử lý văn bản đến, dự thảo văn bản đi, tạo và xử lý phiếu yêu cầu...
Thực hiện Nghị quyết 36a/NQ-CP ngày 14/10/2015 của Chính phủ về Chính phủ điện tử và văn bản hướng dẫn của Văn phòng Chính phủ, UBND tỉnh Hà Nam đã chỉ đạo kết nối liên thông phần mềm Quản lý văn bản và điều hành của tỉnh với trục liên thông quốc gia, trong đó đã liên thông trực tiếp tới Văn phòng Chính phủ... Việc gửi, nhận văn bản điện tử trên phần mềm Quản lý văn bản và điều hành giữa các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố trong tỉnh được thực hiện qua Internet; gửi, nhận từ UBND tỉnh lên Văn phòng Chính phủ được thực hiện qua mạng truyền số liệu chuyên dùng.
Thực hiện Quyết định số 28/2018/QĐ-TTg, UBND tỉnh đã chỉ đạo thuê phần mềm Quản lý văn bản và điều hành của Viễn thông Hà Nam. Phần mềm này đã chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01/8/2019. Phần mềm này đã cơ bản đáp ứng các yêu cầu theo Quyết định số 28/2018/QĐ-TTg: Theo dõi được luồng xử lý văn bản giữa các cơ quan; đảm bảo liên thông được 4 cấp chính quyền từ cấp xã đến cấp huyện, tỉnh, trung ương. Phần mềm đã được tích hợp chữ ký số nên thuận tiện trong việc ký số văn bản điện tử. Đến nay, 25/25 sở, ban, ngành UBND huyện, thành phố đã ứng dụng phần mềm vào chỉ đạo, điều hành công việc chuyên môn hằng ngày, đồng thời đã gửi, nhận văn bản điện tử liên thông giữa các cơ quan trong tỉnh, liên thông với các bộ, ngành trung ương qua trục liên thông văn bản quốc gia.
Sở Thông tin và Truyền thông đã tham mưu cung cấp chứng thư số cho các sở, ban, ngành, UBND huyện, thành phố, UBND xã, phường, thị trấn nhằm phục vụ cho việc ký số văn bản điện tử. Hiện nay, có khoảng gần 200 chứng thư số của tổ chức và gần 500 chứng thư số cá nhân đã được cấp. 100% các cơ quan từ cấp huyện trở lên đã sử dụng ký số cho văn bản điện tử.
Song song với việc triển khai phần mềm Quản lý văn bản và điều hành theo Quyết định số 28/2018/QĐ-TTg, Sở Thông tin và Truyền thông đã tham mưu trình UBND tỉnh ban hành Quy chế Tiếp nhận, xử lý, phát hành và quản lý văn bản điện tử trên phần mềm Quản lý văn bản và điều hành giữa các cơ quan nhà nước trên địa bàn tỉnh Hà Nam. Trong Quy chế cũng nêu rõ danh mục các loại văn bản chỉ gửi, nhận bằng văn bản điện tử; các loại văn bản gửi đồng thời bằng văn bản điện tư và bằng văn bản giấy.
Bên cạnh kết quả đã đạt được, việc triển khai Quyết định số 28/2018/QĐ-TTg còn có những tồn tại, khó khăn, vướng mắc. Cụ thể: Việc chuyển đổi dữ liệu từ phần mềm cũ sang phần mềm mới chưa đảm bảo dẫn đến khó khăn cho việc tra cứu văn bản; chưa hoàn thành triển khai đồng bộ tới cấp xã; cán bộ, công chức cấp xã trình độ ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế; thiết bị công nghệ thông tin phục vụ cho việc ứng dụng phần mềm Quản lý văn bản và điều hành tại cấp xã chưa đảm bảo (chưa đủ máy tính, chưa có máy quét để quét văn bản); việc gửi, nhận văn bản điện tử đôi khi vẫn xảy ra lỗi, văn bản không đến được nơi nhận.
Hệ thống thư điện tử của tỉnh đảm bảo cung cấp hộp thư điện tử cho cán bộ, công chức từ cấp tỉnh đến cấp xã. Tỷ lệ cán bộ, công chức từ cấp huyện trở lên thường xuyên sử dụng hệ thống thư điện tử trong công việc là 95%.
5. Ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ người dân và doanh nghiệp đã mang lại kết quả tích cực:
Cổng Thông tin điện tử của tỉnh đã được cập nhật khá đầy đủ, kịp thời thông tin, đặc biệt là những thông tin hữu ích (quy hoạch, kế hoạch, dự án đầu tư, đấu thầu, mua sắm công, TTHC) phục vụ người dân và doanh nghiệp. Cổng con của các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố tạo đủ các mục thông tin chủ yếu theo quy định. Ngoài việc thực hiện tốt chức năng thông tin, tuyên truyền về công tác chỉ đạo, điều hành của các cấp, các ngành trên địa bàn tỉnh, các cơ quan đã quan tâm cập nhật tương đối đầy đủ thông tin hữu ích; chú trọng trả lời đầy đủ câu hỏi hợp lệ trên Chuyên mục Hỏi - Đáp.
Cổng Dịch vụ công và hệ thống thông tin một cửa điện tử của tỉnh (http://motcua.hanam.gov.vn) đã triển khai và đi vào hoạt động từ tháng 7/2017 tại 100% các sở, ban, ngành, UBND huyện, thành phố và 100% xã, phường, thị trấn. Cổng đã cập nhật 100% các TTHC của tỉnh để công khai cho người dân và doanh nghiệp; đồng thời trên Cổng đã công khai toàn bộ quy trình giải quyết TTHC, kết quả giải quyết TTHC.
Tính đến ngày 30/12/2018, hệ thống cung cấp 2.322 bộ thủ tục (đạt 100%), trong đó: 373 bộ thủ tục mức độ 2 (16,0%); 1.564 bộ thủ tục mức độ 3 (67,4%); 385 bộ thủ tục mức độ 4 (16,6%). Tổng số hồ sơ được tiếp nhận và cập nhật vào hệ thống năm 2018 (tính đến ngày 30/12/2018) là 215.627 bộ; giải quyết đúng và trước hạn đạt 99,7%. 100% các cơ quan, đơn vị từ cấp xã trở lên, lãnh đạo và công chức, viên chức đã tham gia trực tiếp giải quyết, xử lý hồ sơ theo quy trình khép kín trên hệ thống, trong khi năm 2017, cấp xã tham gia vào hệ thống rất ít. Một số cơ quan, đơn vị đã ứng dụng chữ ký số cho văn bản điện tử giải quyết TTHC trên hệ thống. Số bộ hồ sơ trực tuyến phát sinh trong năm 2018 là 177 bộ.
Cổng Dịch vụ công và hệ thống thông tin một cửa điện tử của tỉnh đã kết nối trực tuyến lên Cổng Thông tin điện tử Chính phủ để công khai tiến độ giải quyết hồ sơ của tổ chức, cá nhân. Kết quả cụ thể công bố tại địa chỉ:
http://chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/congdan/congkhaitiendogiaiquyethoso?categoryId=100003392.
Trung tâm hành chính công của tỉnh chính thức đi vào hoạt động từ tháng 7/2017, là đầu mối tập trung thực hiện việc tiếp nhận và trả kết quả. Cổng Dịch vụ công và hệ thống thông tin một cửa điện tử được triển khai tại Trung tâm hành chính công của tỉnh và Bộ phận một cửa của các huyện, thành phố.
Qua Cổng Dịch vụ công và hệ thống thông tin một cửa điện tử, việc giải quyết TTHC đã được công khai. Tổ chức, cá nhân có thể tra cứu hồ sơ của mình đã được giải quyết đến khâu nào ngay trên mạng Internet.
6. Chất lượng nhân lực về công nghệ thông tin đã được quan tâm:
Ngày 07/5/2004, UBND tỉnh Hà Nam đã ban hành Quyết định Quy định về điều động, tuyển dụng, hợp đồng và chế độ chính sách đối với người làm quản trị mạng máy tính của các cơ quan hành chính nhà nước tỉnh Hà Nam. Theo đó, tại mỗi cơ quan đã có 01 cán bộ chuyên trách về công nghệ thông tin (quản trị mạng), trình độ chuyên môn từ cao đẳng trở lên và được hưởng hệ số ưu đãi 0,2 nhân với mức lương cơ bản.
UBND tỉnh đã triển khai đào tạo tin học cơ bản cho hầu hết cán bộ, công chức của tỉnh. Ngoài ra, đối với các phần mềm chuyên ngành, các cán bộ, công chức có liên quan đều được tập huấn và có thể sử dụng thành thạo vào công việc chuyên môn. Nhiều cán bộ, công chức, viên chức của các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố đã tham gia học tập và thi chứng chỉ công nghệ thông tin theo Thông tư số 03/2014/TT-BTTTT ngày 11/3/2014 của Bộ Thông tin và Truyền thông quy định chuẩn kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin. Tỷ lệ cán bộ, công chức có thể sử dụng máy tính trong công việc là 98%.
Với các kết quả trên, Chỉ số sẵn sàng cho ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin - truyền thông (ICT Index) tỉnh Hà Nam năm 2018 xếp thứ 10/63 tỉnh, thành phố, tăng 02 bậc so với năm 2017, tăng 27 bậc so với năm 2016.
Bên cạnh kết quả đã đạt được, việc triển khai Chính quyền điện tử tại Hà Nam còn có một số khó khăn, tồn tại:
- Hạ tầng kỹ thuật còn chưa đáp ứng: Trung tâm Tích hợp dữ liệu mới chỉ đáp ứng một phần nhu cầu lưu trữ, chưa đảm bảo về cả số lượng, chất lượng và giải pháp công nghệ; khả năng bảo mật chống lại các nguy cơ xâm nhập từ bên ngoài, phá hoại hệ thống chưa cao.
- Thiết bị công nghệ thông tin tại cấp xã còn chưa đảm bảo để triển khai các phần mềm, hệ thống thông tin, đặc biệt là việc triển khai liên thông 04 cấp phần mềm quản lý văn bản và điều hành: Tỷ lệ máy tính còn thấp; chưa được trang bị máy quét.
- Các hệ thống thông tin dữ liệu còn cục bộ, chưa có kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các hệ thống thông tin; nhiều hệ thống thông tin đã triển khai chưa bảo đảm an toàn, an ninh thông tin.
- Cổng Dịch vụ công và hệ thống thông tin một cửa điện tử có ít bộ hồ sơ trực tuyến, các hồ sơ trên hệ thống đa số đều do cán bộ một cửa nhập vào từ bản giấy. Việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến còn chạy theo số lượng.
- Văn phòng Chính phủ yêu cầu các cơ quan gửi nhận văn bản điện tử từ trung ương đến địa phương thống nhất sử dụng mạng truyền số liệu chuyên dùng của các cơ quan Đảng, Nhà nước để đảm bảo tính đồng bộ trong triển khai kết nối. Tuy nhiên, hiện nay các cơ quan gặp khó khăn khi sử dụng mạng chuyên dùng vì còn nhiều bất cập trong triển khai: giá cước cao; tại Hà Nam phần mềm Quản lý văn bản và điều hành đang được sử dụng hiệu quả do được cung cấp qua Internet phục vụ cán bộ, công chức truy cập từ xa để làm việc, trong khi mạng truyền số liệu chuyên dùng cấp II không cung cấp dịch vụ Internet chuyên dùng.
Nguyên nhân chủ yếu của vấn đề trên là do: Nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu cũng như quy định về cơ chế tích hợp, chia sẻ dữ liệu còn thiếu; chưa có quy định cụ thể về xác thực cá nhân, tổ chức trong các giao dịch điện tử cũng như các quy định pháp lý về văn thư, lưu trữ điện tử, giá trị pháp lý của văn bản điện tử trong giao dịch hành chính và thanh toán; nguồn kinh phí đầu tư cho ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn hẹp; thủ trưởng một số cơ quan chưa quan tâm đến việc ứng dụng công nghệ thông tin.
Để đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của cơ quan nhà nước, làm nền tảng xây dựng chính quyền điện tử, trong thời gian tới, Sở Thông tin và Truyền thông sẽ tham mưu với UBND tỉnh triển khai một số nội dung sau:
- Thực hiện xử lý, điều hành trên phần mềm Quản lý văn bản và điều hành trong các cơ quan theo quy trình khép kín. Sử dụng thư điện tử công vụ trong việc gửi, nhận các văn bản trong hoạt động của cơ quan theo quy định. Triển khai ứng dụng phần mềm nguồn mở Open Source thay cho các phần mềm phải mua bản quyền tại các cơ quan. Tiếp tục triển khai hạng mục Nâng cấp hệ thống thư điện tử công vụ của tỉnh đảm bảo tốc độ gửi, nhận nhanh hơn; truy cập thuận tiện hơn.
- Duy trì Cổng Thông tin điện tử của tỉnh đáp ứng nhu cầu thông tin của người dân và doanh nghiệp; Cổng Dịch vụ công và hệ thống thông tin một cửa điện tử. Tiếp tục cung cấp các dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 phục vụ người dân và doanh nghiệp; sử dụng hiệu quả dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 đã cung cấp. Đẩy mạnh triển khai việc thực hiện tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả giải quyết TTHC qua dịch vụ bưu chính công ích; triển khai việc thu hộ phí, lệ phí dịch vụ công trực tuyến: Tổ chức ký kết thỏa thuận hợp tác giữa các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố với các ngân hàng. Đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giải quyết TTHC tại bộ phận một cửa cấp xã.
- Tiếp tục triển khai hạng mục Xây dựng nền tảng chia sẻ tích hợp dùng chung (LGSP) phục vụ việc kết nối chia sẽ dữ liệu giữa các hệ thống thông tin. Tiếp tục xây dựng và phối hợp xây dựng cơ sở dữ liệu trọng điểm phục vụ cho các mục đích tra cứu, tìm kiếm và khai thác thông tin của người sử dụng trên môi trường mạng: Cơ sở dữ liệu đất đai tỉnh Hà Nam; cơ sở dữ liệu dân cư... Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện phần mềm Quản lý cơ sở dữ liệu thi đua khen thưởng và xử lý vi phạm hành chính. Tiếp tục nâng cấp một số cơ sở dữ liệu chuyên ngành đã được trang bị để đáp ứng nhu cầu công tác hiện nay.
- Đào tạo nâng cao kiến thức và kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin; an toàn, an ninh mạng cho cán bộ quản trị mạng các cơ quan. Hỗ trợ các cơ quan tập huấn ứng dụng công nghệ thông tin cho cán bộ, công chức. Tổ chức các lớp đào tạo cho cán bộ, công chức, viên chức về kỹ năng công nghệ thông tin theo Thông tư số 03/2014/TT-BTTTT ngày 11/3/2014 của Bộ Thông tin và Truyền thông quy định chuẩn kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin.
- Tiếp tục trang bị máy chủ, lưu điện và các thiết bị khác để đảm bảo cài đặt phần mềm, lưu trữ các cơ sở dữ liệu tập trung tại Trung tâm tích hợp dữ liệu của tỉnh. Tiếp tục nâng cấp máy trạm cấu hình thấp và mạng LAN của các cơ quan để phục vụ ứng dụng công nghệ thông tin trong giải quyết công việc. Tiếp tục Triển khai mạng truyền số liệu chuyên dùng cho các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố, UBND các xã, phường, thị trấn,
- Khảo sát, đánh giá xác định cấp độ của các hệ thống thông tin để triển khai các giải pháp đảm bảo an toàn cho các hệ thống thông tin tại các cơ quan. Tiếp tục triển khai Kế hoạch số 75/KH-UBND ngày 10/9/2018 của UBND tỉnh về việc thực hiện Chỉ thị số 02/CT-TTg ngày 04/7/2018 của Thủ tướng Chính phủ về công tác bảo vệ bí mật nhà nước trên không gian mạng.
- Ban hành một số văn bản quy phạm pháp luật cần thiết phục vụ cho quản lý và điều hành.
